Enes ve Hukuk

Giriş Minarşizm kelimesi, minimum (en düşük) ve archy (iktidar, egemenlik, otorite, devlet) kelimelerinin birleşimiyle oluşmuştur. Türkçe karşılığı, pek Türkçe olmasa da minimal devlet (minimal state, minimal goverment), olarak çevirilebilir. Minarşizm ideolojisinin öngördüğü devlet toplumu değil bireyi önceler yani bireyci bir anlayışa sahiptir. Yüzölçümü, nüfus gibi niceliksel unsurlarda fiilen uygulanması konusunda bunlarında minimum düzeyde olmasına yönelik görüşler olsa da bunlardan ziyade egemen iktidarın otoritesi gibi niteliksel unsurlardan ve devletin işlevlerinin uyuşmazlıkları çözmek yani hukukun üstünlüğünü sağlamak, kamu düzenini sağlamak gibi temel işlevler olmasını öngören bir ideolojidir. Bu bakımdan diğer işlevlere devlet müdahil olmamalı ve ilgili diğer işlevler (eğitim, sağlık, ticaret vb.) bireylerin kontrolünde olmalıdır. Minarşistler; genellikle vergilerin düşük olmasını, ticaretin serbestleştirilmesini, devletin mümkün olduğunca az sayıda işlevi yerine getir...

Giriş Anarşizmi yermeden önce anarşizmin ne olduğundan bahsedelim. Anarşizm kelimesinin kökeni Yunancaya dayanır. Yunanca anarkhia, olumsuzluk eki “an” ile yönetici, otorite ve iktidar anlamlarına tekabül eden “arkhos” sözcüklerinin birleşiminden oluşur. Türkçeye ise “yöneticisizlik” veya “otoritesizlik” olarak çevrilebilir. 1 XIX. yüzyıla kadar aşağılayıcı bir anlam taşıyan bu kavramı siyasi görüşlerini nitelemek için olumlu anlamda ilk kez kullanan kişi Pierre-Joseph Proudhon olmuştur. Proudhon’a göre, iktidarın olmadığı bir toplum hem mümkün hem de arzu edilebilir bir seçenektir 1 . Çeşitli anarşist düşüncelerin tanımlarındaki ortak yön, “özgür insanlardan oluşan özgür bir toplum ideali” olarak özetlenebilir. Bu ideale, en başta devlet olmak üzere bireyin özgürlüğünü kısıtlayan her türlü otoritenin kaldırılmasıyla ulaşılacaktır 1 . Anarşizmin ve anarşistlerin ortak paydada buluşabildikleri tek şey siyasal iktidarın ve siyasal iktidarın tezahürlerinden biri olan devletin olmadığı...

Giriş Militan demokrasinin veya mücadeleci demokrasinin ne olduğunu söylemeden önce demokrasinin ne olduğundan kısaca bahsedelim. Yunanca "demos (halk)" ve "kratos (yönetim)" kelimelerinin birleşimiyle türetilmiş demokrasi kelimesinin Türkçe karşılığı halk yönetimidir. Kelimenin kökeninin Yunanca olması, Yunan polis (şehir) devletlerinde ihdas edilmiş bir siyasal olgu olmasından dolayıdır. Doktrinde bir Yunan polisi olan Atina'da ortaya çıktığına dair bir görüş birliği vardır; zira Atina o dönemde demokrasiyi fiilen en iyi uygulayan Yunan polisidir. Atina'da demokrasinin ihdası, Her Cumhuriyet Bir Demokrasi Midir?: Cumhuriyetin Mahiyetine İlişkin Birtakım Şeyler yazımda bahsettiğim Roma'daki cumhuriyetin ihdasına benzer şekilde gerçekleşmiştir. Zira Roma gibi Atina'da da krallık rejimi varken, soylular krallık rejimini sona erdirmiş ve aristokratik bir rejim ortaya koymuşlardır. Aristokratların tiranlaşmasıyla; oligarşi (tiranik aristokrasi) mey...

Giriş Sahi, bu “cumhuriyet” dediğimiz şey nedir ki böylesine dillere pelesenk olmuştur? Cumhuriyetin doğuşu, esasen monarşilere karşı bir tepki hareketidir ve bu kavram ilk kez Roma devleti tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Roma Krallığı, Roma Cumhuriyeti yahut Roma İmparatorluğu demiyorum; “Roma devleti” diyorum, zira Roma öyle bir siyasal yapıdır ki bu üç farklı yönetim biçimini de tecrübe etmiştir. Roma’da ihdas edilen bu rejim, Latincedeki res publica terimiyle ifade edilmiş ve zamanla Batı dillerine sirayet etmiştir. Türkçeye “halka ilişkin şeyler” ya da “kamusal olan” şeklinde çevrilebilecek bu kavram, özünde monarşinin karşıtı olarak tezahür etmiştir. Cumhuriyet ≠ Monarşi Roma, başlangıçta Etrüsk kökenli bir hanedanın egemenliğinde bir krallıktı; ardından bu rejim yıkılmış ve onun zıddı olan res publica ortaya konmuştur. Ancak burada sormamız gereken asıl soru şudur: Cumhuriyet yalnızca bundan mı ibarettir? Yani bir siyasal rejime “cumhuriyet” diyebilmemiz için onu yalnı...

Giriş Anayasa’ya karşı hile; aslında kanuna karşı hilenin bir türüdür, vice versa da mümkün. Bir başka ifadeyle, Anayasa’nın açıkça yasakladığı bir sonucun, Anayasa'nın izin verdiği yollar kullanılarak elde edilmeye çalışılmasıdır. Tanımı daha genel çerçevede ele aldığımızda, anayasa kelimesi yerine “kanun” kelimesini koyduğumuzda karşımıza klasik “kanuna karşı hile” kavramı çıkar 1 . Hakkın Kötüye Kullanımının Yasağı İlkesi Türk Medeni Kanunu’nun 2. maddesi, “Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz.” hükmünü içerir. Kanuna karşı hile ve onun anayasal düzeydeki yansıması olan anayasaya karşı hile de bu kapsamda değerlendirilebilir. Buradaki temel kriter, bir hakkın “tabiatına aykırı olacak şekilde” başkalarının aleyhine kullanılmasıdır. Ancak her aleyhe sonuç, hakkın kötüye kullanıldığı anlamına gelmez. Örneğin, bir alacaklının borçludan alacağını istemesi borçlu aleyhine sonuç doğurur ama bu hakkın kötüye kullanımı değildir; çünkü alacak hakkı ta...